ભારતીય વૈજ્ઞાનિકે શોધ્યો ધરતીથી 120 પ્રકાશવર્ષ દૂર જીવન શક્ય એવા ગ્રહનો સંકેત!
વિજ્ઞાન જગતમાં એક રોમાંચક અને ગર્વભર્યું સમાચાર આવ્યું છે. બ્રહ્માંડમાં અન્યત્ર જીવન હોવાની શક્યતાને વધુ મજબૂત બનાવતી એક શોધ સામે આવી છે. અને આ શોધની આગેવાની કરી છે ભારતીય મૂળના વૈજ્ઞાનિક ડો. નિક્કુ મધુસૂદને!
કેનેડામાં કૅેમ્બ્રિજ યુનિવર્સિટીમાં પ્રોફેસર તરીકે કાર્યરત ડો. નિક્કુ અને તેમની ટીમે James Webb Space Telescope (JWST)ના ડેટાનું વિશ્લેષણ કરીને K2-18b નામના એક ગ્રહમાં જીવન માટે જરૂરી તત્વો — જેમ કે મિથેન અને કાર્બન ડાયોક્સાઇડ —ના અંશો શોધ્યા છે.
K2-18b — શું છે આ ગ્રહ?
આ ગ્રહ લિઓ તારામંડળમાં સ્થિત છે અને ધરતીથી લગભગ 120 પ્રકાશવર્ષ દૂર છે. તે ‘સબ નેપ્ચ્યુન’ કેટેગરીનો ગ્રહ છે — એટલે કે એવું પૃથ્વી બહારનું ગ્રહ જેનું કદ નેપ્ચ્યુનથી નાનું હોય. K2-18b પૃથ્વીથી લગભગ 2.6 ગણી વ્યાસવાળું છે અને તેની દળ ધરતીથી 8.6 ગણી છે.
વિજ્ઞાનીઓ માને છે કે આ ગ્રહ ‘હાયસિઅન’ પ્રકારનો હોઈ શકે છે. એવો ગ્રહ જ્યાં હાઇડ્રોજનથી ભરેલું વાતાવરણ અને પૃથ્વી જેવી પાણીની મહાસાગરો હોય શકે. એટલે કે, જીવન માટે યોગ્ય પરિસ્થિતિઓ!
ડૉ. નિક્કુ શું કહે છે?
તેઓ ખૂબ ઉત્સાહિત છે અને કહે છે: “આ અત્યાર સુધીનો સૌથી મજબૂત સંકેત છે કે ધરતીની બહાર પણ જીવન શક્ય છે.”
તેઓ ઉમેરે છે કે એક-બે વર્ષમાં આ સંકેતને પૂરી રીતે પકડવામાં આવશે.
કેમ છે આ શોધ ખાસ?
JWSTના સ્પેશિયલ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ્સ — NIRISS અને NIRSpec — દ્વારા K2-18bના વાતાવરણમાં Dimethyl Sulfide (DMS)નું સંકેત મળ્યું છે. ખાસ વાત એ છે કે DMS પૃથ્વી પર માત્ર જીવસર્જીત જંતુઓ દ્વારા બને છે — જેમ કે દરિયાની ફાયટોપ્લેંકટન!
હાલમાં વિજ્ઞાનીઓ આ શોધથી ખુશ છે પણ સંપૂર્ણ દાવા કરવા માટે વધુ ડેટાની રાહ જોઈ રહ્યા છે. કારણ કે DMS કંઈકkemિકલ પ્રક્રિયામાંથી પણ બની શકે છે જેના વિશે આપણને હજી જ્ઞાન નથી.
