ન્યૂક્લિયર પ્લાન્ટ માટે ચીન-રશિયા કરાર

ચંદ્ર પર ચીન-રશિયા ન્યૂક્લિયર પાવર પ્લાન્ટ: અંતરિક્ષ રેસનો નવો યુગ

ચીન અને રશિયાએ અંતરિક્ષમાં એક નવો ઈતિહાસ રચવા તરફ પહેલ કરી છે. બંને દેશોએ 2036 સુધીમાં ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર ન્યૂક્લિયર પાવર પ્લાન્ટ સ્થાપવા માટે સહમતી આપી છે. આ પ્લાન્ટ તેમના સંયુક્ત પ્રોજેક્ટ ILRS — આંતરરાષ્ટ્રીય ચંદ્ર સંશોધન સ્ટેશનને ઊર્જા આપશે. ILRSનું નેતૃત્વ ચીન અને રશિયા સાથે મળીને કરશે અને આ સ્ટેશન ભવિષ્યમાં માનવીની સ્થાયી હાજરી માટે પાયો પૂરું પાડશે.

જ્યારે ચીન-રશિયા મળીને ચંદ્ર પર પોતાનું સ્ટેશન બનાવવાની તૈયારીમાં છે, ત્યારે અમેરિકાની અંતરિક્ષ એજન્સી નાસાએ પોતાના આર્ટેમિસ પ્રોજેક્ટમાં બજેટ કાપની જાહેરાત કરી છે. 2026ના બજેટ પ્રસ્તાવમાં નાસાએ લૂનર ગેટવે જેવી મહત્વાકાંક્ષી યોજનાઓને થંભાવી દીધી છે. આ કારણે અમેરિકાનું અંતરિક્ષ ભવિષ્ય અજાણ્યા વળાંકો તરફ આગળ વધી રહ્યું છે.

ચંદ્ર પર બનેલું આ ન્યૂક્લિયર પ્લાન્ટ ILRSને મજબૂત ઊર્જા આધાર આપશે. ILRSમાં 17 દેશો જોડાઈ ચૂક્યા છે અને તેનું નિર્માણ ચીનના ચાંગ-ઈ-8 મિશનથી 2028માં શરૂ થશે. રશિયાનું યોગદાન મુખ્યત્વે ટેકનિકલ ભાગમાં રહેશે, ખાસ કરીને પ્લાન્ટનું સ્વચાલિત નિર્માણ — જે માનવ હાજરી વિના શક્ય બનશે.

ILRSના ઉદ્દેશ્યો:

ચંદ્ર પર લાંબા ગાળાની સંશોધન કામગીરી
ભવિષ્યના માનવીય મિશન માટે તંત્ર રચવું
મંગળ પર જતા માર્ગ માટે આધારભૂત પ્લેટફોર્મ તૈયાર કરવું

ચીનના અંતરિક્ષ મિશનો જેમ કે ચાંગ-ઈ-3, ચાંગ-ઈ-4 અને મંગળ પર મોકલાયેલ તિયાનવેન-1 મિશન તેમને વિશ્વમાં એક મોટી શક્તિ તરીકે ઉભા કરે છે. 2030 સુધીમાં ચીન પોતાના અંતરિક્ષ યાત્રીઓને ચંદ્ર પર ઉતારવાનો લક્ષ્ય રાખે છે, જ્યારે ILRSને 2050 સુધીમાં વૈશ્વિક નેટવર્કમાં બદલવાનું વિચારી રહ્યું છે.

નાસાના પડકારો:

બજેટમાં 24%નો ઘટાડો
લૂનર ગેટવે અને અન્ય કાર્યક્રમો રદ
ટેકનિકલ અને રાજકીય વિલંબ

આંતરરાષ્ટ્રીય દ્રષ્ટિકોણે જોવાતું ILRS આજે વૈજ્ઞાનિક રીતે પણ મહત્વપૂર્ણ છે અને વ્યૂહાત્મક રીતે પણ. ચીન-રશિયાની આ સહયોગી યોજના અંતરિક્ષમાં તેમને નવી ઊંચાઈએ લઈ જઈ શકે છે, જ્યારે નાસાની નીતિ સ્પષ્ટતા અને ભવિષ્યની પ્રતિબદ્ધતા પર પ્રશ્ન ઊભા કરે છે.

ભારતની ભૂમિકા શું?
હાલે ભારત ILRS અથવા આર્ટેમિસ બંનેમાં સામેલ નથી. પરંતુ ભવિષ્યમાં તે પોતાનું સ્થાન શોધી શકે છે, ખાસ કરીને ચંદ્રયાન જેવી સફળતાઓ પછી.

વધુ સમાચાર